قصه باف:اکرم فراهانی- پسرم هر روز صبح که بیدار می‌شود با دوستش بهراد صبحانه می‌خورد با او به مهد کودک می‌رود عصرها با او بازی می‌کند و شب‌ها هم در کنار او می‌خوابد. این موضوع هم من و هم پدر او را نگران کرده است. او پسری حساس است و نمی‌دانیم با او چگونه برخورد کنیم. گاهی اقات من هم باورم می‌شود که او چنین دوستی دارد و این باور مرا بشدت می‌ترساند.
دوست خیالی کودک موضوع مهمی در روند رشد کودکان است که همزمان جالب و سؤال برانگیز است. آیا داشتن دوست نامرئی عادی است؟ آیا باید جلوی تخیل کودک گرفته شود؟ یا به آن پر و بال داد؟ در این مطلب نحوه رفتار صحیح والدین را بررسی می‌کنیم.
دوست خیالی کودکان و اهمیت وجود آن
کودکانی که دوست خیالی دارند بیشتر مواقع تمام کارهای خود را با دوست جدید خود( دوست خیالی) انجام می‌دهند. با هم بازی می‌کنند، غذا می‌خورند و به قصه‌های موقع خواب گوش می‌دهند. آنها حتی وقتی می‌خواهند بخوابند، اجازه می‌دهند که دوست‌شان هم کنارشان بخوابد. تنها مشکلی که در این میان وجود دارد، آن است که دوستان آنها خیالی و نامرئی‌اند و شما هرگز نمی‌توانید دوست او را، ببینید. اگرچه مشاهده‌ی اینکه کودک‌تان بیشتر وقت خود را با دوست خیالی خود می‌گذراند، نگران‌کننده است، اما وجود این دوست خیالی کودکان بخش مهمی از رشد آنهاست.
چند درصد از کودکان دوست خیالی دارند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که حدود 65 درصد از کودکان در کودکی یک دوست نامرئی داشته‌اند. بنابراین، اگر فرزندتان دوستی از دنیای خیال و رویا دارد، تنها نیست. احتمال داشتن دوستان خیالی در کودکان اول خانواده و تک فرزندها بیشتر از سایرین است، که شاید به این دلیل است که آنها بیشتر از سایر کودکان به تنهایی بازی می‌کنند.
مزایای دوست خیالی
گاهی والدین از این تخیلات کودکانه حس خوبی نمی‌گیرند، اما بازی دوست خیالی مزایای متعددی برای کودک دارد، از جمله:
آموزش اجتماعی شدن
حضور کودک خیالی زمانی که فرزندتان به او نیاز دارد
فرصت دادن به کودک برای امتحان روش‌های مختلف انجام کارها از جمله بازی‌های دلخواه
امکان انجام خلاقانه بازی‌ها
سپر بلای خوب و مناسب برای کودکان
روشی امن برای انجام مهارت‌ها
امکان بروز احساسات منفی مانند خشم و ترس در موقعیتی خصوصی و امن
قدرت دهی به کودک، بازی نقش رئیس، برای کودکی که در زندگی واقعی ترسو و آسیب‌پذیر است.
آغاز و پایان دوست خیالی در کودکان
کودکان معمولاً در اواخر نوپایی و اوایل سنین پیش دبستانی این نوع بازی را شروع می‌کنند، بنابراین بازی خیالی نیز از اوایل 3 سالگی شروع می‌شود. در عین حال، تحقیقات نشان می‌دهد که بازی‌های خیالی در بین کودکان 3-5 سال بیشتر است.
یک دوست نامرئی می‌تواند از چند ماه تا چند سال در زندگی کودک حضور داشته باشد. در اکثر کودکان، این دوستان نامرئی در اواخر دوره ابتدایی حدود 8 یا 9 سالگی کاملاً از زندگی او محو می‌شوند. اما برای برخی از بچه‌ها حتی در دوران نوجوانی نیز ادامه پیدا می‌کنند. تا زمانی که داشتن دوست خیالی مانع زندگی اجتماعی او نشود، نوعی بیان تخیل سالم به حساب می‌آید و مشکلی نیست.
رفتار والدین در برابر دوست خیالی کودکان
بنابر تحقیقات روان‌شناسان دانشگاه اورگان در سال ۲۰۰۴، مشخص شد که ۶۵ درصد از کودکان تا ۷ سالگی، در دورانی از زندگی خود، دوست خیالی دارند. بنابراین لازم است که والدین بدانند باید چه رفتاری نسبت به این دوست خیالی داشته باشند.
بیش ازحد نگران نشوید
با دوست خیالی کودک‌تان مخالفت نکنید و کودک را مجبور نکنید که دوست خیالی‌اش را رها کند. وجود دوست‌های خیالی در سنین پایین بسیار عادی است. اگر کودک‌تان را از داشتن چنین دوستی ممنوع کنید، فقط باعث می‌شوید او به دوست خیالی‌اش بیشتر علاقه‌مند شود.
از ورود دوست جدید کودک به جمع خانوادگی‌تان استقبال کنید. (حتی اگر لازم است هنگام غذا خوردن، یک ظرف اضافی هم برای او روی میز قرار دهید). البته خلق و حفظ یک دوست خیالی، یکی از مهارت‌های پیچیده‌ی شناختی است و کودکان می‌توانند واقعیت را از تخیل، تشخیص بدهند. همچنین هر وقت کودکان قدم به مدرسه بگذارند و دوستان خیالی‌شان از طرف جامعه پذیرفته نشود، کم‌کم با کودک خداحافظی کرده و ناپدید می‌شوند. اما اگر کودک‌تان به کلاس اول یا دوم دبستان رسیده بود و وجود دوست خیالی‌اش مزاحم اجتماعی شدن و پیدا کردن دوست واقعی بود، حتما باید فکری به حال این وضعیت کنید.
علاقه‌ی خود را نسبت به دوست خیالی نشان دهید
ازآنجایی‌که این دوستان خیالی مدتی مهمان‌تان خواهند بود، پس سعی کنید آنها را بهتر بشناسید. گفت‌وگو درمورد دوست خیالی کودکان به شما کمک می‌کند تا ارتباط محکم‌تری با کودک‌تان برقرار کنید و درعین‌حال به پرورش قوه تخیل او کمک کنید. علاوه‌برآن، دانستن بیشتر درمورد دوست خیالی باعث می‌شود شما درباره‌ی علایق، ترس‌ها و احساسات کودک‌تان بیشتر بدانید، زیرا علایق یا بیزاری‌های کودک با دوست خیالی‌اش یکسان است. معمولا این دوستان خیالی ممکن است ویژگی یا استعداد خاصی داشته باشند یا در فعالیتی شرکت کنند که کودک‌تان درمورد آن کنجکاو است اما ترس این را دارد که آن کار را انجام دهد.
البته مراقب باشید بیش‌ازحد به دوست خیالی کودک‌تان توجه نکنید، زیرا ممکن است او بیشتر از حدمعمول دوست خیالی خود را حفظ کند یا حتی به شما حسادت کند و تصور کند که می‌خواهید دوستش را از او بدزدید. یک قانون کلی این است که هرگز درمورد دوست خیالی کودک‌تان حرفی نزنید، مگر اینکه او خودش درمورد چنین دوستی صحبت کند.
محدودیت تعیین کنید
اگر این مهمان نامرئی بیش‌ازحد در زندگی خانوادگی‌تان دخالت می‌کند، باید دست به کار شوید. به کودک‌تان اجازه ندهید با استفاده از دوست کوچولویش، از عواقب کارهای خود فرار کند. هر بار که انگشت اتهام را به‌سوی دوست خودش می‌گیرد به یادش بیندازید که سرزنش کسی دیگر به‌خاطر خطایی که خودش انجام داده، دروغ‌گویی و کار بدی است. به او بگویید که می‌خواهید حقیقت را بشنوید. هر بار هم که کودک به خطای خودش اعتراف کرد، به‌خاطر صداقتش او را تشویق کنید و سپس به او نشان بدهید که هر خطایی چه عاقبتی دارد.
زندگی واقعی را برای او جذاب کنید
با کودک‌تان بازی‌های تفریحی و شاد انجام بدهید و از او بخواهید که با دوستان واقعی و خواهر و برادرش بازی کند. او را به مکان‌های تفریحی مختلف (مانند پارک، موزه و کتابخانه) ببرید و سعی کنید با کودکان هم‌سن خود آشنا شود. هرقدر کودک‌تان تجربه‌های جدیدی در دنیای واقعی داشته باشد، زودتر با دوست خیالی خود خداحافظی می‌کند.
چه زمانی باید به روان‌شناس کودک مراجعه کرد؟
وجود دوست خیالی تقریباً همیشه بخش طبیعی و سالم در روند رشد کودک است. و به ندرت، می‌تواند نشانه یک مشکل عمیق‌تر باشد که باید به آن توجه شود. گاهی اوقات، کودکانی که دچار آسیب شده‌اند از این روش برای جدایی از دنیای واقعی استفاده می‌کنند. اگر همبازی خیالی کودک چیزهای بی‌رحمانه یا نفرت‌انگیز به کودک بگوید یا او را تشویق به رفتار بد کند، این نیز می‌تواند باعث نگرانی شود. سرانجام، اگر دوست نامرئی مانع معاشرت با بچه‌های دنیای واقعی شود، به ویژه در سنین بالاتر، دیگر برای کودک مفید نیست.
اکثریت قریب به اتفاق کودکان هرگز با چنین مشکلاتی روبه‌رو نخواهند شد. با این حال، اگر متوجه این ویژگی‌ها در فرزندتان شدید، بهتر است با روان‌شناس کودک مشورت کنید.
فاطمه –
دوستان خیالی بچه ها خیلی بامزه هستن